Ludzie bardzo często szukając radości w swoim życiu, poddają się złudnemu poczuciu szczęścia, którego doświadczają za pośrednictwem nałogów. Wyróżnia się różne typy uzależnienia, na przykład od pracy, drugiej osoby, jedzenia, aktywności fizycznej i wiele innych. Szczególnie niebezpieczne są takie, które oprócz aspektu psychicznego, wykazują także negatywne działanie na nasze zdrowie, są to przede wszystkim narkotyki, alkohol i nikotyna. Najbardziej powszechnie występującym nałogiem jest palenie papierosów. Ten rodzaj nawyku jest szczególnie niebezpieczny, gdyż przyczynia się do wielu groźnych chorób, na przykład nowotworu płuc, udaru mózgu, czy choroby niedokrwiennej serca. Podkreślić należy także fakt, że palacze trzykrotnie częściej umierają nagle. Co to jest nikotyna? Jakie wyróżnia się rodzaje uzależnień od nikotyny?
Co to jest nikotyna?
Nikotyna to psychoaktywny alkaloid, który bardzo szybko przyczynia się do uzależnienia osoby, która ma z nią kontakt. Istotne jest to, że jej działanie jest silniejsze niż w przypadku alkoholu. Odpowiada ona, za pobudzenie występujących w mózgu receptorów nikotynowych, które w rezultacie uwalniają dopaminę, która określana jest mianem „hormonu szczęścia”. Mechanizm ten przebiega niezmiernie szybko, w związku z tym w krótkim czasie prowadzi do nałogu.
Konsekwencje palenia tytoniu i uzależnień od nikotyny
Nikotyna to jeden z blisko 4000 związków, które obecne są w dymie papierosowym. Kontakt z nią przyczynia się do powstania niezwykle niebezpiecznych rezultatów związanych ze zdrowiem człowieka. Wśród najgroźniejszych wyróżnia się następujące:
- większe ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego, a więc zawał mięśnia sercowego, udar mózgu i inne,
- wystąpienie nowotworów złośliwych, na przykład jamy ustnej oraz gardła, płuc, miedniczek nerkowych, szyjki macicy,
- choroby układu oddechowego, wśród których wymienia się przewlekłą obturacyjną chorobę płuc,
- zaburzenia przebiegu ciąży bądź niepłodność.
Konsekwencje te dotyczą nie tylko aktywnych palaczy. Osoby mające bierny kontakt z dymem papierosowym są narażone na choroby układu sercowo-naczyniowego, oddechowego oraz złośliwe nowotwory. Ważnym aspektem jest to, że obturacyjna choroba płuc obecna jest wyłącznie u ludzi, którzy nie palą, ale stale przebywają w towarzystwie osób uzależnionych.
Rodzaje uzależnień od nikotyny
Palenie papierosów prowadzi do dwóch rodzajów uzależnienia, a mianowicie psychicznego, a także fizycznego. Pierwszy z wymienionych aspektów wyraża się w przyjmowaniu nikotyny dla przyjemności. Na jego powstanie ma wpływ wiele czynników psychologicznych, środowiskowych, a ponadto społecznych. Wraz z upływem czasu, regularne palenie doprowadza do uzależnienia mającego charakter farmakologiczny. Wyrazem tego jest pojawienie się fizycznych oraz neurobiologicznych symptomów abstynencyjnych po odstawieniu nałogu.
Fizyczne uzależnienie od nikotyny
Nikotyna jest związkiem psychoaktywnym, co oznacza, że ma zdolność oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, a także ponosi odpowiedzialność za obecność uzależnienia fizycznego. Od chwili urodzenia zostaliśmy wyposażeni w receptory nikotynowe. Właśnie przez nie substancja ta pobudza układ nerwowy. Stymuluje ona organizm, a ponadto podwyższa ciśnienie tętnicze krwi. Palenie papierosów doprowadza do tego, że receptory te są systematycznie drażnione. Palacz przyzwyczaja się do rezultatów związanych z działaniem używki. Po upływie pewnego czasu doświadcza satysfakcjonującego pobudzenia oraz znacznego poziomu koncentracji tylko wówczas, kiedy dostarczy sobie następną dawkę nikotyny. Co więcej, proces uzależnienia doprowadza do tego, że konkretna osoba znacznie łatwiej skupia się na zadaniach.
Charakterystyczne dla receptorów nikotynowych jest zwiększanie ich liczby w ośrodkowym układzie nerwowym w miarę częstszego ich drażnienia przez kolejne dawki wskazanej substancji. Z czasem palacz musi dostarczać do organizmu coraz większe porcje nikotyny. Dochodzi do błędnego koła związanego z uzależnieniem fizycznym. Z każdym wypalonym papierosem zwiększa się ilość związku, jaki trzeba przyjąć, aby uzyskać podobny poziom pobudzenia, a także koncentracji.
Psychiczne uzależnienie od nikotyny
Poza kwestią fizyczną należy także uwzględnić zależność psychiczną od nikotyny. Związana jest ona z powtarzaniem czynności palenia. Jeżeli człowiek sięga po tytoń w sytuacjach, w których czuje się niepewnie, doświadcza stresu, wtedy palenie papierosów może kojarzyć z metodą pozwalającą na rozładowanie napięcia. Jednakże biorąc pod uwagę pobudzającą aktywność nikotyny, jest to nieskuteczna technika samouspokojenia. W tym przypadku jest to złudne przeświadczenie, które powstaje tylko dlatego, że sam rytuał palenia odwraca uwagę od źródła problemów.
Uzależnienie od nikotyny bezwzględnie trzeba leczyć. Jednakże, aby do tego doszło, określona osoba musi zdać sobie sprawę z tego, że to działanie nie jest korzystne i nie może ona poddawać się dłużej takiej formie złudnego, krótkotrwałego zadowolenia. To jest w tej kwestii najtrudniejsze. Pierwszym i najważniejszym krokiem jest pragnienie zerwania z nałogiem. Oczywiście dalszy proces nie będzie łatwy, gdyż wymaga dużej determinacji i siły woli, jednakże najistotniejsze jest podjęcie wyzwania.
