Tytoń znany jest ludzkości od dawna. Występuje w różnych formach, a mianowicie papierosów, cygar, tabaki lub jako tytoń do żucia. Do Europy zawitał na przełomie XVI oraz XVII wieku i zyskał ogromną popularność dzięki dyplomacie, Jeanowi Nicotowi de Villemain. Od tego momentu przemysł tytoniowy na kontynencie europejskim przechodził wzloty i upadki, był propagowany, a także zakazywany. Branża tytoniowa największy rozkwit przeżyła podczas obydwu wojen światowych i przetrwała do czasów współczesnych. Jak przemysł tytoniu w Europie wygląda dzisiaj?
Produkcja tytoniu w Europie
Na poziom europejskiej produkcji największy wpływ ma obecnie Unia Europejska. W roku 2013 kraje unijne miały ona prawie 80% udziału w kontynentalnym rynku. Państwa członkowskie, które mają istotne zaangażowanie odzwierciedlające miejsce UE w rankingu to przede wszystkim Włochy, Bułgaria, Polska, Hiszpania, a ponadto Grecja. W sumie wskazane kraje wytwarzają więcej niż cztery piąte łącznej produkcji wspólnotowej.
Zauważyć należy, że w 2006 roku doszło do dużego spadku zbiorów oraz powierzchni uprawy tytoniu. Zostało to spowodowane przez reformę Wspólnej Polityki Rolnej UE, która wycofała płatności uzupełniające dotyczące uprawy surowca tytoniowego w starych państwach członkowskich. Po rozszerzeniu UE wzrosła produkcja tytoniu w krajach, które przystąpiły do wspólnoty później. Było to oczywiście związane z dopłatami do wskazanego surowca. W Bułgarii, która jest jednym największych udziałowców tytoniu wśród nowych członków UE, w 2008 roku nastąpił znaczący wzrost produkcji.
Taka sama tendencja zadziała się w Polsce w rok po akcesji do Unii. Biorąc pod uwagę państwa zrzeszone, największy spadek produkcji tytoniu zanotowano w Grecji, która do 2005 roku była największym wytwórcą surowca w UE. W nowych państwach członkowskich zmiany wynikające z reformy WPR wprowadzono w 2010 roku.
Prozdrowotna polityka Unii Europejskiej ma na celu zmniejszenie konsumpcji wyrobów tytoniowych. Ograniczanie upraw na obszarze starych państw członkowskich, które jest rezultatem odłączania płatności od produkcji, daje podstawę do stwierdzenia, że określona tendencja nastąpi we wszystkich państwach UE. Jest to jeden ze sposobów na odgórne wymuszenie na producentach wzrostu cen, a w rezultacie na zmniejszeniu ilości palaczy.
Europejski przemysł tytoniu
Europa jest pionierem antytytoniowych restrykcji. Odnoszą się one nie tylko do podmiotów zajmujących się produkcją tytoniu, ale także wielkich koncernów prowadzących działalność na obszarze starego kontynentu. Celem działań europejskich jest ograniczenie spożycia papierosów wśród społeczeństwa. Do tego dochodzą medialne akcje społeczne i uświadamiające oraz szeroko zakrojona profilaktyka uzależnień.
Od początku postania pierwszych upraw przemysł tytoniowy w Europie rozwijał się bardzo dobrze, angażując coraz większe zasoby kapitałowe. W Polsce początki rozwoju przemysłu tytoniowego przypadają na początek wieku XX (zobacz jak przebiegała historia tytoniu w Polsce). Gdy uwzględnimy samą produkcję bez wartości upraw, to możemy wskazać, że w latach 1923 – 2006 produkcja wyrobów tytoniowych w Polsce wzrosła o 150%.
Na europejskim kontynencie zlokalizowanych jest 31 fabryk. Podkreślić należy fakt, że Polska jest jednym z największych producentów papierosów w Unii Europejskiej. Na terenie kraju znajduje się 6 zakładów, które wytwarzają gotowe wyroby tytoniowe. Z określoną branżą związanych jest, aż 500 tysięcy miejsc pracy.
Przemysł tytoniu w Polsce
W Polsce pierwsze regulacje wpływające na branżę tytoniową miały miejsce w 1995 roku. Wówczas zastosowano zakaz sprzedaży papierosów osobom nieletnim, a także w szpitalach oraz szkołach. Pięć lat później wprowadzono ograniczenie reklamy produktów tytoniowych. Kolejny okres, a mianowicie od 2004 do 2010 zakazano konsumpcji wyrobów tytoniowych we wszystkich miejscach publicznych. W restauracjach czy pociągach stworzono specjalne strefy dla palących, aby inni klienci czy pasażerowie nie byli narażeni na bierne palenie. Inne kraje europejskie również posłużyły się podobnymi rozwiązaniami.
W Unii Europejskiej politykę tytoniową określa przede wszystkim dyrektywa produktowa, na podstawie której stworzono w Polsce tzw. „ustawę antytytoniową”. Zawiera ona liczne restrykcje np. konieczność drukowania wyraźnych ostrzeżeń na opakowaniach czy zakaz reklamowania tytoniu w mediach publicznych. Jak dotychczas wielkie koncerny umiały wykorzystać luki prawne i obejść przepisy. Co więcej, jest wielu palaczy, którzy nigdy nie zrezygnują ze swojego nałogu. A dopóki oni będą, przemysł tytoniowy będzie istniał. Mało tego, wszelkie ograniczenia mogą przyczynić się do rozwoju szarej strefy. Dlatego podstawą jest edukowanie dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie szkodliwości tytoniu, a także aktywna pomoc w wychodzeniu z nałogu.
Więcej informacji na temat tytoniu w Polsce, znajdziesz tutaj.
